Wojciech Charchalis spotka się z publicznością Kinooceanów. Tygodnia Filmu Portugalskiego w Gdańsku
W sobotę 13 września o godzinie 19.00 spotkamy się w Kinie IKM (Gdańsk, Targ Rakowy 11) z Wojciechem Charchalisem, który opowie o sylwetce i twórczości Fernanda Pessoi, bohatera filmu Edgara Pêry Klub Nicość – Jestem nikim (2023), prezentowanego w ramach Kinooceanów. Tygodnia Filmu Portugalskiego w Gdańsku (5-14 września 2025, Kino IKM).
Wojciech Charchalis, profesor w Zakładzie Portugalistyki Instytutu Filologii Romańskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, jest badaczem i tłumaczem literatury z portugalskiego i hiszpańskiego obszaru językowego. Przełożył ponad 80 książek, w tym takich autorów jak wspomniany Fernando Pessoa, José Saramago, António Lobo Antunes, Gonçalo M. Tavares, Clarice Lispector, Javier Marías, Mario Vargas Llosa, czy Antonio Muñoz Molina. Jest laureatem Nagrody im. Wisławy Szymborskiej za tłumaczenie poezji Fernanda Pessoi i Nagrody Instytutu Cervantesa w Warszawie za przekład powieści Makabra Juana Goytisolo. Jest też autorem nowego przekładu Don Kichota Miguela Cervantesa, redagował serię literatury brazylijskiej w wydawnictwie Rebis.
Podążaj za mną ostrożnie – ostrzega wieszcz Fernando Pessoa, który w delirycznej kinozagadce Edgara Pêry zaprasza widzów do wnętrza swojego umysłu. Ten, umeblowany niczym produkująca literaturę fabryka, mieści też tłum wiernych heteronimów. Alberto Caeiro, Ricardo Reis, Álvaro de Campos i inni przyjaźnią się ze sobą, rywalizują o względy Ofelii, intrygują... Gdy szef Pessoa próbuje umocnić swój autorytet, wydarzenia zaczynają wymykać się spod jego kontroli, a coraz bardziej brutalny i obłąkany Álvaro de Campos sieje spustoszenie…
João Gaspar Simões [pierwszy biograf portugalskiego wieszcza] pozostawał pod wpływem Freudowskich inspiracji, toteż próbował przeprowadzić psychoanalizę Pessoi na podstawie jego relacji z matką i ojczymem, czemu sprzyjała dokumentacja wytworzona przez samego zainteresowanego, który uprawiał niezliczone formy manipulacji własną tożsamością, generował swoiste autodiagnozy, przedstawiając siebie jako histeryka i nerwicowca. Ten psychopatologiczny wizerunek został w ostatnich latach zreinterpretowany jako swoista zabawa w szaleńca, jeszcze jeden z poziomów toczonej przez poetę gry. W ten sposób aseksualny poeta ze strychu został bawiącym się w robienie biznesu autorem erotyków, którego obraz nakreślił >w biografii opartej na faktach< Richard Zenith. I rzeczywiście, wiele wskazuje na to, że Pessoa był człowiekiem aktywnym i przedsiębiorczym – pisze w Mgławicy Pessoa Ewa Łukaszyk.
Mistrz prowokacji, Edgar Pêra, nie daje się jednak sprowokować tak racjonalnej wizji tożsamości poety. W swoim filmie Klub Nicość – Jestem nikim podejmuje rękawicę i w najlepsze uprawia wspomnianą „zabawę w szaleńca”. Absurdalna, wielowymiarowa, eksplodująca opowieść Pêry prowadzi do zaskakującego finału, zbierając przy tym las nagród, m.in. dla wspaniałych portugalskich aktorów: Miguela Borgesa (Fernando Pessoa), Albano Jerónimo (Álvaro de Campos) i Paulo Piresa (Barão de Teive).
Edgar Pêra (rocznik 1960) ma na swoim koncie blisko sto filmów krótko- i pełnometrażowych, działa także w obszarze projektów internetowych, live shows, komiksów i wystaw. Utwory Pêry mają zarówno polityczny, jak i filozoficzny wymiar, odwołują się do niedawnej historii Portugalii, a na poziomie stylu – do radzieckiej i niemieckiej kinematografii międzywojennej. Pêra jest zawsze o krok przed innymi w obszarze nowych technologii – jego najnowszy film Listy telepatyczne (2024), pokazywany premierowo na festiwalu w Locarno, został zrealizowany w całości przy użyciu sztucznej inteligencji. W 2019 roku festiwal w Rotterdamie uhonorował reżysera retrospektywą twórczości.
więcej | more | mais
Zapraszamy na pokład!
1. edycja Kinooceanów. Tygodnia Filmu Portugalskiego, pokazywana w Katowicach (4-13 kwietnia, Kino Światowid), Łodzi (6-15 czerwca, Kino NCKF) i Warszawie (20-29 czerwca, Kino Muranów), odbędzie się w Gdańsku, w Kinie Instytutu Kultury Miejskiej w terminie od 5 do 14 września 2025 roku.
Kinooceany to przegląd filmowy stworzony przez kuratorów Agnieszkę Szeffel i João Ricardo Oliveirę, wyprodukowany przez Martę Limę i Agente a Norte z Porto. Jego celem jest rozpowszechnianie wiedzy o portugalskiej kulturze poprzez kinematografię kraju Camõesa. Przegląd zaprezentuje kino autorskie, filmy reżyserów z klasycznego panteonu i próbujących im dorównać współczesnych. W sumie 23 tytuły krótko- i pełnometrażowe. Polscy widzowie przekonają się o tym, że kino portugalskie nigdy nie mówi wprost, uwodzi formą i prowokuje do zmiany perspektywy.
W programie znalazły się m.in. kultowe klasyki: nagrodzone w Locarno Zielone lata (1963) Paula Rochy, wyznaczające początek ery portugalskiego Cinema Novo; odkryty po latach Xavier (1992/2002) Manuela Mozosa z aktorską twarzą młodego pokolenia lat 90. czyli Pedrem Hestnesem w głównej roli; Krew (1989), zjawiskowy, dedykowany historii kina debiut mistrza Pedra Costy; czy Portugalskie pożegnanie (1985) João Botelho, wyrazisty głos potępiający Salazarowską wojnę kolonialną, nagrodzony na Berlinale.
Oprócz klasyków, które często trafiają na międzynarodowe festiwale, polska publiczność będzie miała okazję odkryć portugalskie „białe kruki”, m.in.: Zéfiro (1993) José Álvara Moraisa, najbardziej malowniczy film o Portugalii, jaki kiedykolwiek powstał, w którym Luís Miguel Cintra wprowadza widzów w obręb portugalskiej kultury; rzadko pokazywany w samej Portugalii, nowofalowy debiut João Césara Monteiro Ci, którzy czekają na buty zmarłych, umierają boso (1971); czy Doc’s Kingdom (1988) Amerykanina Roberta Kramera portretującego pełne rozczarowania porewolucyjne lata i Lizbonę sprzed turystycznego boomu.
Nowe kino reprezentują zaś ostatnie produkcje reżyserów znanych z polskich i światowych festiwali, m.in.: Pod płomieniem świecy (2023), w którym André Gil Mata opowiada on o życiu swojej babki i jej wiernej służącej; Klub Nicość – Jestem nikim (2023) prowokatora Edgara Pêry, zaglądającego do wnętrza umysłu wieszcza Fernanda Pessoi; Manga d’Terra (2023) Basila da Cunhy, który swój musical z kabowerdeńskich dzielnic Lizbony zadedykował kobiecości; czy Cidade Rabat (2023) Susany Nobre, melancholijna komedia, w której reżyserka oddaje hołd zmarłej matce i pokazuje życie zwykłych Lisboetas.
Gośćmi gdańskiej odsłony Kinooceanów będą: reprezentująca Cinemateca Portuguesa w Lizbonie Maria João Madeira – eseistka, kuratorka programów filmowych, jurorka portugalskich festiwali, która wprowadzi gdańską publiczność w zawiłe losy Portugalczyków i ich kinematografii; Susana Nobre – reżyserka prezentowanych na ekranie Kina IKM filmów Lizbona – prowincja i Cidade Rabat, a jednocześnie producentka i współzałożycielka niezależnej firmy producenckiej Terratreme Filmes; oraz Wojciech Charchalis – badacz i wybitny, nagradzany tłumacz literatury z portugalskiego i hiszpańskiego obszaru językowego, który ma na swoim koncie przekłady książek takich autorów jak José Saramago, Fernando Pessoa, António Lobo Antunes czy Gonçalo M. Tavares.
Zapraszamy!
więcej | more | mais